3 Tháng cuối thai kỳ có nhiều biến đổi hơn so với 2 quý đầu, đặc biệt là
sự tăng cân nhanh chóng của trẻ và những sự chuẩn bị của mẹ để đón con
chào đời. Trong giai đoạn này, bạn nên bắt đầu nghĩ đến cách cho con bú,
học cách phát hiện những dấu hiệu báo sinh và tìm hiểu những thông tin
về sinh mổ.
|
Những điều cần biết khi mang thai 3 tháng cuối |
Những thay đổi ở người mẹ
Một số khó chịu mà bạn gặp phải trong
khi mang thai 3 tháng giữa thai kỳ sẽ tiếp
tục xuất hiện ở giai đoạn này. Ngoài ra, nhiều thai phụ còn cảm thấy thở
khó khăn hơn và cần phải vào phòng vệ sinh nhiều hơn trước. Nguyên nhân
của hiện tượng này là do thai nhi phát triển lớn hơn và đè ép nhiều hơn
vào các cơ quan trong cơ thể mẹ. Đừng lo lắng gì cả, đứa trẻ trong bụng
bạn vẫn ổn và những vấn đề trên sẽ giảm bớt đi khi bạn sinh con. Các
biến đổi liên quan đến thời kỳ này gồm:
Bụng
Tử cung to, đè vào nhiều cơ quan (như bàng quang, thận, dạ dày, ruột,
cơ hoành, các mạch máu lớn trong ổ bụng) và ảnh hưởng đến hoạt động của
các cơ quan này. Tới cuối thai kỳ, bụng mang thai càng xệ xuống. Có thể
cảm thấy thai đã vào vùng tiểu khung.
Tăng cân
Mọi sản phụ đều tăng cân ở những mức độ khác nhau. Trung bình, một
sản phụ bình thường sẽ tăng khoảng nửa kg mỗi tuần, hoặc 2 đến 2,5 kg
mỗi tháng trong 3 tháng cuối mang thai. Vào cuối thai kỳ, bạn có thể
tăng trung bình khoảng từ 6 đến 7,5 kg. Trẻ sẽ nặng khoảng 3,4kg.
Vết giãn da
Một số phụ nữ dễ có vết giãn da (màu đỏ tía hay hơi đỏ tía) trên
bụng, ngực, cánh tay, mông và đùi. Các vết rạn nứt thường nhạt đi,
chuyển thành những dải dọc trên da, có màu xám nhạt nhưng thường không
biến mất hoàn toàn.
Trứng cá
Nếu thai phụ từng có mụn trứng cá trong các thời kỳ hành kinh thì
cũng có thể nổi trứng cá khi thai nghén. Trứng cá thực sự có thể tăng
lên khi có thai vì nồng độ progesterone tăng đã kích thích sự bài tiết
chất dầu của các tuyến dưới da.
Thay đổi các sắc tố ở da
Màu sắc da thay đổi ở một số vùng như cằm, má, mũi và trán. Da sẫm
màu hơn do lượng oestrogen và progesterone tăng. Da ở những khu vực vốn
đã sẫm màu nay càng sẫm hơn, nhất là quầng vú, núm vú, môi lớn và ít
thay đổi kể cả sau khi sinh.
Nám da
Da mặt có màu sẫm rất đặc trưng của người có thai, hay gặp và càng rõ
ở những phụ nữ da trắng và tóc đen, thường xuất hiện ở trán, vùng thái
dương và giữa mắt. Vùng nám càng nặng hơn khi phơi nhiễm với nắng. Nám
da thường hết hoàn toàn sau sinh.
Giảm bài tiết mật
Chứng tỏ chức năng gan có biến đổi liên quan đến thai nghén và có thể
gây ngứa, thậm chí còn gây buồn nôn, nôn, mất khẩu vị, mỏi mệt và vàng
da. Nếu bị ngứa nghiêm trọng vào cuối kỳ thai nghén thì cần kiểm tra
chức năng gan. Có thể dùng thuốc nhưng tình trạng ứ trệ mật thường qua
đi sau sinh.
Nổi mạch máu
Những mạch máu nhỏ nổi rõ, trông giống như những chân nhện có thể
xuất hiện ở nhiều phụ nữ có thai. Nguyên nhân do tăng tuần hoàn máu và
có thể do tăng oestrogen, thường thấy ở mặt, cổ, ngực hoặc cánh tay. Sau
sinh vài tuần, hiện tượng này biến mất.
Cẳng chân hơi xanh và trông như bẩn
Nhất là khi thời tiết lạnh, da tạm thời biến màu do tăng bài tiết oestrogen ở một số người; Không đáng ngại vì sẽ hết sau sinh.
Giãn tĩnh mạch
Những tĩnh mạch ở khắp cơ thể sẽ giãn to hơn khi có thai để thích ứng
với tăng thể tích máu. Với một số phụ nữ, sự thay đổi này có thể thấy
rõ ở các tĩnh mạch nông cẳng chân; thường không nghiêm trọng nhưng gây
khó chịu vì có thể lở loét, đau ở cẳng chân.
Ra mồ hôi và nổi ban đỏ
Phụ nữ có thai thường ra mồ hôi nhiều vì tác dụng của hormone đến các
tuyến mồ hôi trên khắp cơ thể. Ra mồ hôi làm các ban đỏ dễ xuất hiện
hơn. Có điều lạ là các vùng như nách, vú và cơ quan sinh dục lại ít ra
mồ hôi khi có thai.
Phù nề
Trong 3 tháng cuối của thai kỳ, nhiều phụ nữ thấy chân tay, mí mắt và
mặt sưng húp, nhất là vào buổi sáng. Nguyên nhân chỉ đơn giản là do
tăng lượng máu lưu thông. Tuy nhiên, nếu mắt sưng húp nhiều và tăng cân
từ 2 kg mỗi tuần thì cần gặp bác sỹ. Tăng cân đột ngột và sưng húp mặt
là dấu hiệu giữ nước quá nhiều (phù) thường kèm theo huyết áp cao hoặc
có thể là dấu hiệu của tiền sản giật hoặc nhiễm độc thai nghén.
Tóc và lông
Về cuối thai kỳ, tóc có vẻ dày hơn và sau thời kỳ thai nghén có thể
tạm thời bị rụng tóc. Khi có thai, giai đoạn nghỉ của quá trình mọc tóc
có xu hướng kéo dài, lượng tóc rụng mỗi ngày ít hơn nên tóc dày ra. Sau
khi sinh, giai đoạn nghỉ của tóc ngắn lại, tóc rụng nhiều hơn và bắt đầu
mọc tóc mới. Khoảng 6-12 tuần sau sinh, tóc rụng nhiều hơn rõ rệt. Chỉ
trong vài tháng, mái tóc trở nên mỏng hơn nhưng sau 6-12 tháng thì trở
lại như cũ. Ở một số phụ nữ, nhất là những người vốn có nhiều lông trên
cơ thể, lông sẽ mọc nhiều hơn khi có thai, rõ rệt nhất là ở mặt và các
chi. Các hoóc môn do nhau thai bài tiết và sự tăng nồng độ cortisone đã
kích thích tuần hoàn máu tới các nang lông. Hiện tượng mọc lông nhiều
thường giảm đi trong khoảng 6 tháng nhưng có thể lập lại ở những lần
thai nghén sau.
Một số cơ đau và khó chịu
Ngoài ra giai đoạn này có thể xảy ra một số cơn đau và khó chịu khác như ợ nóng, căng vú, khó ngủ…
Giấc ngủ trong 3 tháng cuối thai kỳ
Nguồn năng lượng của bạn sẽ có thể giảm xuống khi bạn ở tháng thứ 9
của thai kỳ. Do đó, bạn có thể bắt đầu hoạt động chậm lại. Đây là một
hiện tượng bình thường. Điều quan trọng là bạn cần phải nghỉ ngơi đủ
ngay cả khi có thể việc chìm vào giấc ngủ đối với bạn sẽ trở nên khó
khăn hơn khi cơ thể bạn lớn hơn. Những cử động của thai nhi, việc phải
chạy vào toilet thường xuyên và sự tăng chuyển hóa của cơ thể có thể làm
giấc ngủ trở nên khó khăn hơn. Hãy thử những cách sau để có thể ngủ
được trong 3 tháng cuối thai kỳ:
- Tránh ăn nhiều trong vòng 3 giờ trước khi ngủ.
- Tập những bài vận động nhẹ nhàng, chẳng hạn như đi bộ.
- Tránh ngủ quá lâu vào ban ngày
- Hãy nói chuyện với chồng, bạn, bác sĩ, hoặc nữ hộ sinh để làm giảm stress.
Những điều cần biết khi mang thai 3 tháng cuối
Dinh dưỡng và ăn uống
- Nhu cầu năng lượng của mẹ lúc này là 2550 kcal/ngày, tăng 350 kcal so với mức bình thường.
- Bổ sung đạm, tinh bột, chất béo từ các nguồn thức ăn như đậu tương,
đậu xanh, vừng lạc, thịt cá… để tăng đủ lượng dưỡng chất cho cơ thể
- Tiếp tục duy trì chế độ ăn uống sạch sẽ, tránh chất kích thích
(caffein, cồn…) và các thực phẩm có nguy cơ nhiễm thủy ngân, nhiễm chất
độc hại.
- Nên uống nhiều nước lọc, hạn chế đồ uống ngọt hoặc có ga
- Nên ăn đều và có bữa phụ, tránh bỏ bữa hoặc ăn kiêng
- Bổ sung vitamin D từ thức ăn, đặc biệt là mùa đông
Thuốc và vitamin
- Các loại vitamin, khoáng chất vẫn có vai trò vô cùng quan trọng, đặc
biệt là để phát triển cho thai nhi, vì vậy các loại vitamin A,B,C,D…,
các khoáng chất như canxi, sắt, kẽm… vẫn hết sức cần thiết.
- Sử dụng thuốc vẫn phải theo chỉ định, không tự ý dùng bất kỳ loại thuốc nào, kể cả Đông Y.
- Tránh những loại thuốc nhuộm tóc, thuốc bôi mặt…
- Có thể bổ sung vitamin, khoáng chất theo nhu cầu, chẳng hạn vitamin D vào mùa đông, magiê nếu bị chuột rút, mất ngủ…
Khám thai
Tiếp tục đi khám thai đều đặn. Trong ba tháng cuối thai kỳ, các thai
phụ thường đến gặp bác sĩ thường xuyên hơn. Từ tuần thứ 30 đến 38 của
thai kỳ, hầu hết các bác sĩ sẽ đề nghị các thai phụ đến khám vào mỗi 2
tuần một lần. Sau 38 tuần, các thai phụ sẽ đến khám thai mỗi tuần 1 lần
cho đến lúc sinh.
Khi sắp đến ngày sinh, hãy nêu những thắc mắc và những mối lo lắng
của mình về quá trình sinh nở. Bạn và bác sĩ sẽ thảo luận với nhau về
cách sinh của bạn. Một số thai phụ cần phải được mổ lấy thai. Đây là một
phẫu thuật rạch một đường trên bụng và tử cung của bạn để lấy em bé ra.
Nếu bạn quyết định không sinh mổ mà sinh qua đường âm đạo, bạn nên
trao đổi với bác sĩ về những mặt phải và trái của việc giảm đau. Một số
thai phụ chọn cách giảm đau và một số khác lại muốn sinh con một cách tự
nhiên, không cần giảm đau.
Quan hệ tình dục khi mang thai 3 tháng cuối
Hầu hết phụ nữ có thai không có thay đổi về nhu cầu và cảm xúc tình
dục. Giao hợp không ảnh hưởng đến thai trừ một số trường hợp nên tránh,
ví dụ như đang bị ra máu, ra nước (nghi do tổn thương màng ối), nhiễm
khuẩn âm đạo, đau bụng do có cơn co. Cần có tư thế tình dục thích hợp
trong 3 cuối thai kỳ để không ảnh hưởng đến thai. Trong thời gian sắp
sinh cũng cần tránh quan hệ bởi khiến người mẹ mất sức, hơn nữa thai to
cũng không thoải mái cho 2 người.
Trong vài tuần sau sinh, do người phụ nữ còn mỏi mệt, còn đau do tổn
thương ở tầng sinh môn, thay đổi về nội tiết nên không ham muốn. Nhưng
thông thường, 6-8 tuần lễ sau sinh, họ đã có thể quan hệ tình dục vì lúc
này các cơ quan trong tiểu khung (tử cung, âm đạo) đã trở lại hình thể
và vị trí như trước lúc có thai và sức khỏe người phụ nữ đã bình thường.
Giục sinh
Bạn có biết chỉ khoảng 5% trẻ được sinh ra đúng ngày dự sinh? Do đó,
ngày sinh thật sự xảy ra sau ngày dự sinh là bình thường và hay gặp và
không phải là một biểu hiện bất thường nào cả. Nhưng đôi khi, bác sĩ sẽ
cảm thấy lo lắng về em bé và/hoặc sức khỏe của bạn. Trong những trường
hợp này, các bác sĩ sẽ đề nghị bạn thực hiện những biện pháp giục sinh.
Giục sinh là kỹ thuật làm cơn chuyển dạ xảy ra bằng những biện pháp nhân
tạo. Hầu hết các bác sĩ sẽ chờ đợi 1 đến 2 tuần sau ngày dự sinh trước
khi quyết định sử dụng biện pháp giục sinh. Một số lý do khiến các bác
sĩ phải giục sinh bao gồm:
- Mẹ bị những bệnh mạn tính như tăng huyết áp hoặc đái tháo đường có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của thai nhi.
- Trẻ không phát triển bình thường
- Mẹ bị vỡ ối, có nghĩa là màng bao quanh thai nhi bị vỡ nhưng hiện
tượng co bóp để tống thai nhi ra ngoài không xuất hiện sau một khoảng
thời gian được xem là an toàn.
Hầu hết các bác sĩ thực hiện các biện pháp giục sinh trong bệnh viện
để bảo đảm sức khỏe của mẹ và bé. Có nhiều cách để làm tăng co bóp. Các
bác sĩ có thể làm vỡ màng bao quanh thai nhi (màng ối). Họ cũng có có
thể đặt thuốc có chứa hormon vào âm đạo của thai phụ. Cách thường dùng
nhất là dùng một loại thuốc có tên là Pitocin để giục sinh. Pitocin là
một loại hormon gây co bóp. Các thai phụ sẽ được tiêm Pitocin vào tĩnh
mạch ở cánh tay hoặc bàn tay.
Quyết định nuôi con bằng sữa mẹ hay sữa bình
Nếu bạn vẫn chưa nghĩ đến việc mình sẽ nuôi con bằng sữa mẹ hay sữa
bình thì đây là thời điểm bắt đầu nghĩ đến nó. Bạn nên tìm hiểu nhiều
hơn về cả 2 lựa chọn trên để tự quyết định. Nuôi con bằng sữa mẹ tốt hơn
nhiều so với sữa bột đối với sức khỏe của trẻ và của bạn.
Tìm hiểu những thông tin về nuôi con bằng sữa mẹ hoặc trao đổi với
bác sĩ sản hoặc bác sĩ nhi khoa về đề tài này. Sau đó lựa chọn quyết
định đúng cho bản thân mình.
Khi nào cần gọi bác sĩ
Trước ngày sinh, hãy bảo đảm rằng bạn đã nói chuyện với bác sĩ về
cách thức liên lạc khi bạn chuyển dạ. Cũng rất cần thiết nếu như bạn làm
quen trước với bệnh viện hoặc nơi bạn sẽ sinh con, cách đăng ký vào đó
trước thời hạn. Bạn cũng nên biết rằng đôi khi bạn tưởng rằng mình đang
chuyển dạ nhưng thật sự không phải như vậy (đây được gọi là hiện tượng
chuyển dạ giả). Điều này xảy ra với nhiều sản phụ, do đó không nên cảm
thấy xấu hổ khi đi đến bệnh viện và bảo đảm rằng mình đang chuyển dạ
nhưng rốt cuộc lại được cho về. Luôn luôn là tốt hơn nếu bạn được khám
bởi bác sĩ sớm hết mức có thể khi chuyển dạ bắt đầu xảy ra. Dưới đây là
một số dấu hiệu của cơn chuyển dạ thật sự:
- Cơn co bóp diễn ra thường xuyên hơn và mạnh hơn, những khoảng nghỉ giữa các cơn cũng ngắn dần đi.
- Đau vùng thắt lưng không giảm. Bạn cũng có thể cảm thấy những triệu
chứng tương tự như trong giai đoạn trước khi có kinh kèm với co thắt.
- Vỡ ối (có thể làm nước ối chảy ào ạt hoặc nhỏ giọt liên tục) và bạn sẽ cảm thấy các cơn co bóp.
- Xuất tiết dịch có lẫn máu (màu nâu hoặc đốm máu). Đây là nút dịch
chẹn ở cổ tử cung. Cơn chuyển dạ có thể xuất hiện ở bất cứ thời điểm nào
hoặc vài ngày sau.
Cổ tử cung sẽ dãn ra (mở cổ tử cung) và trở nên mỏng hơn và mềm hơn
(còn được gọi là xóa cổ tử cung). Khi khám khung chậu, bác sĩ có thể
phát hiện được khi hiện tượng này xảy ra.